Madde 437

II. Yargılama usulü

Madde 437 - Hâkim, basit yargılama usulüne göre karar verir.

Gerektiğinde ilgili kişiye adlî yardım sağlanır.

Hâkim, ilgili kişiyi “dinler, tahkikatı tamamlar ve gecikmeksizin en geç iki gün içinde” kararını verir.^I

I-) Not:

24.12.2019 tarihli ve 30988 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 7196 sayılı ve 06.12.2019 tarihli Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 54. maddesi uyarınca, Türk Medenî Kanunu’nun 437. maddesinin “Hâkim, karar verirken ilgili kişiyi dinler.” şeklindeki üçüncü fıkrası “Hâkim, ilgili kişiyi dinler ve gecikmeksizin kararını verir.” şeklinde değiştirilmişti.

05.04.2023 tarihli ve 32154 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 7445 sayılı ve 28.03.2023 tarihli İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 14. maddesi uyarınca, hükmün üçüncü fıkrasında yer alan “dinler ve gecikmeksizin” ibaresi “dinler, tahkikatı tamamlar ve gecikmeksizin en geç iki gün içinde” şeklinde değiştirilmiştir.

II-) Anayasa Mahkemesi Kararı:

Küçükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesi, koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması kararına yapılan itiraz incelemesinde, hükümde yer alan “… Hâkim, ilgili kişiyi dinler, ...” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varmış ve iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmuştur. Anayasa Mahkemesi, T: 10.07.2025 E: 2025/119, K: 2025/155 sayılı kararında, anılan ibarenin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir. Anayasa Mahkemesinin kararı şu şekildedir:

“… B. İtirazın Gerekçesi

9. Başvuru kararında özetle; koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması nedenlerinin sağlık kuruluşları tarafından bilimsel olarak değerlendirilmesi gerektiği, akıl hastası olan kişilerin yargılamaya katkı sağlayacak bir beyanda bulunmalarının beklenemeyeceği, itiraz konusu kural kapsamında bu kişilerin dinlenmesinin zorunlu tutulmasının yargılama sürecinin uzamasına neden olacağı gibi adliyeye sevkleri sırasında kamu güvenliğinin de tehlikeye düşebileceği, dolayısıyla kişinin dinlenmesi konusunda hâkime takdir yetkisi verilmesi gerektiği belirtilerek kuralın Anayasa’nın 5., 13. ve 40. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

C. Anayasa’ya Aykırılık Sorunu

… 14. Kuralda, hâkimin koruma amacıyla özgürlüğü kısıtlanması talep edilen kişiyi dinleyeceği düzenlenmiştir. Kuralla, ilgili kişinin hâkim tarafından bizzat dinlenilmesi zorunlu tutulmakta, kişinin özgürlüğünün kısıtlanması konusunda ileri sürülen nedenlere karşı çıkmasına imkân tanınmaktadır. Ayrıca hâkimin ilgili kişiyi bizzat dinleyerek ve gözlemleyerek karar vermesi öngörülmek suretiyle yalnızca sağlık raporuna veya ilgili belgelere dayanılarak kişinin özgürlüğünden mahrum bırakılmasının önüne geçilmektedir. Nitekim kuralın da yer aldığı fıkranın değişiklik gerekçesinde de özgürlüğün kısıtlanması gibi önemli bir karar verilirken hâkimin bizzat bu kişiyi dinleyeceği ve gecikmeksizin karar vereceği açık şekilde vurgulanmıştır.

15. Bu itibarla özgürlüğün kısıtlanması sonucunu doğurabilecek bir yargılamada kişinin hâkim tarafından dinlenmeden karar verilemeyeceği öngörülmek suretiyle yalnızca sağlık kurulu raporuna dayanılarak kişilerin özgürlüklerinin kısıtlanmasının önlenmesini amaçlayan kuralın özgürlüğü kısıtlanabilecek kişiler açısından güvence getirdiği anlaşılmıştır. Bu yönüyle kuralın Anayasa’nın 19. maddesiyle bağdaşmayan bir yönü bulunmamaktadır.

16. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 19. maddesine aykırı değildir. İtirazın reddi gerekir. …” (RG. 15.10.2025; S: 33048).

III-) Türk Kanunu Medenîsi:

Hükmün Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır.

IV-) Madde Gerekçesi:

Madde İsviçre Medenî Kanununun 397f maddesinden kısmen değiştirilmek suretiyle alınmıştır. Birinci fıkrada bu konudaki yargılamanın basit yargılama usulüne tâbi olduğu ifade edilmiştir.

Maddenin ikinci fıkrasında gerekli hâllerde ilgilinin adlî yardım yoluyla mahkemede temsil edilmesinin sağlanması kabul edilmiştir. Kişinin özgürlüğünün kısıtlanması gibi önemli bir kararda, kişinin kendi hak ve yetkilerini bilememesi durumu göz önünde tutulmak suretiyle gerekiyorsa bu kişinin yargılama sırasında adlî yardım yoluyla barolarca görevlendirilecek bir avukat tarafından temsil edilmesinin sağlanması öngörülmüştür.

Maddenin üçüncü fıkrası yine özgürlüğün kısıtlanması gibi önemli bir kararın verilirken kişinin sadece vekil ya da temsilcisinin isteminin yeterli olmadığını, hâkimin bizzat bu kişiyi dinlemesinin de gerekli olduğunu belirtmektedir.

V-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

Not:İsviçre Medenî Kanunu’nun “Vesayet” başlıklı kısmını 19.12.2008 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere “Yetişkinlerin korunması” başlığı altında yeniden düzenleyen hükümlerde 397f numaralı bir madde bulunmamaktadır.